Toenemende zorgen over beschikbaarheid van zoetwater
RIWA-Maas rapporteert al 50 jaar over de waterkwaliteit van de Maas vanuit het perspectief van de drinkwatervoorziening voor 7 miljoen mensen in Nederland en België. De waterkwaliteit van de Maas is de laatste decennia flink verbeterd. Ook tijdens de droogte van afgelopen jaar bleek de Maas een goede bron voor drinkwater te zijn. Wel legde de droogte de toenemende kwetsbaarheid van het watersysteem bloot. Bij een groeiend aantal gebruikers van het Maaswater, is zowel de kwantiteit als de kwaliteit reden tot zorg voor de drinkwaterbedrijven die ervan afhankelijk zijn. Bij een lage afvoer van de Maas worden verontreinigingen nauwelijks afgevoerd.
Maas nog steeds goede bron voor drinkwater, maar te kwetsbaar
Kwalitatieve en kwantitatieve kwetsbaarheid
“De Maas is als bron voor de drinkwatervoorziening in zowel kwalitatieve als kwantitatieve zin te kwetsbaar”, aldus Maarten van der Ploeg, directeur RIWA-Maas. In 2018 was er gedurende een derde van het jaar sprake van een officieel watertekort in de Maas; er stroomde te weinig water door de Maas om het Albertkanaal, de Zuid-Willemsvaart, het Julianakanaal en de Grensmaas te voeden. Het is de verwachting dat deze situatie zich in de toekomst vaker zal voordoen. “De Maas stroomt bij een lage afvoer langzaam, zo vindt er nauwelijks verversing plaats. Dat is de kern van onze zorg”, benadrukt Van der Ploeg. “Verontreinigingen als gevolg van lozingen of calamiteiten worden dan nauwelijks afgevoerd. En de concentraties ongewenste stoffen zijn dan – omdat er minder verdunning plaatsvindt – verhoudingsgewijs hoger. Drinkwaterbedrijven staken dan uit voorzorg de inname van rivierwater. Vooral ten tijde van periodes van lage afvoeren is het zaak dat incidenten voorkomen worden. Om de kwaliteit van de Maas als bron voor de productie van drinkwater beter te beschermen, pleit RIWA voor volledige transparantie over industriële lozingen en intensieve controle in het hele stroomgebied.”
Watertekort in de Maas
Voldoende aanvoer van Maaswater helpt de kwetsbaarheid bij lozingsincidenten en calamiteiten tegen te gaan. In 2018 bleek bij de lage afvoer, naast de hoofdstroom in Frankrijk, een significant deel van de Maasafvoer afkomstig te zijn van de zijrivieren de Roer en de Samber. De afvoer van de Roer staat op zijn beurt onder druk door klimaatveranderingen en een mogelijke toename van lokaal gebruik. RIWA-Maas meent daarom dat uit voorzorg meer inzicht nodig is in de waterafvoer van de Maas en in bovenstroomse ontwikkelingen die invloed kunnen hebben op de beschikbaarheid van water in Vlaanderen en Nederland. “Er is toenemende zorg over de hoeveelheid water in de Maas. Wij kunnen dat niet alleen oplossen, dat moet in internationaal verband gebeuren. Veel partijen nemen water uit de Maas, waardoor drinkwater in het geding komt. Ik heb zorgen om de effectiviteit van de internationale afspraken. Er wordt te weinig vooruitgang geboekt, terwijl concrete resultaten hard nodig zijn om dit steeds nijpendere vraagstuk het hoofd te bieden. Lagere rivierafvoer kan ook de kwaliteit negatief beïnvloeden”, onderstreept Wim Drossaert, voorzitter RIWA-Maas en directeur van drinkwaterbedrijf Dunea.
Internationaal inzicht in watergebruik en -beschikbaarheid noodzakelijk
RIWA-Maas acht het van belang dat het punt van de waterverdeling tijdens droogte geadresseerd wordt in internationaal overleg. “De dialoog begint met inzicht in watergebruik en waterbeschikbaarheid op het niveau van het hele Maasstroomgebied. Vervolgens gaat het waar nodig om het maken van internationale afspraken. Nederland en België hebben dit deels al geregeld, maar met de andere landen is dat niet het geval”, concludeert Van der Ploeg. RIWA-Maas behartigt de belangen van drinkwaterbedrijven in Nederland en België die jaarlijks 500 miljoen kuub water uit de Maas onttrekken om hiervan drinkwater voor 7 miljoen klanten te bereiden. De hoge kwaliteit waaraan het drinkwater moet voldoen vereist een preventieve bescherming van het oppervlaktewater: wat er niet in komt hoeft er ook niet uit.
De rapportage over de kwaliteit van het Maaswater in 2018 vindt u hier.